سپتیک های بتنیسپتیک تانک ساده ترین و پر کاربردترین واحد مورد استفاده در تصفیه فاضلاب به ویژه فاضلاب های بهداشتی - انسانی است. سپتیک تانک مخزنی است که در آن فاضلاب به کمک فرایندهایی از قبیل ته نشینی، شناور سازی و بیولوژیکی تصفیه میگردد. ندا آوران سیال سپتیک تانک های خود را به دو صورت بتنی و پلی اتیلنی ساخته و عرضه مینماید. از این سپتیک تانکها بطور گستردهای در واحدهای مسکونی و ویلایی، مجتمع های مسکونی و اداری، کارگاه های عمرانی و ساختمانی، کارخانجات تولیدی و صنعتی، هتل ها، رستوران ها، و مجتمع های تفریحی و ورزشی استفاده میشود.
عملکرد سپتیکابتدا فاضلاب از طریق لوله ورودی وارد بخش اول سپتیک تانک میشود. این بخش که توسط یک دیواره جدا کننده از بخش دوم مخزن جدا شده است، حجمی معادل دو سوم از کل حجم سپتیک تانک را شامل میشود. با ورود فاضلاب به این بخش، مواد معلق و ذرات خارجی به سبب وزن بیشتر خود به سمت پایین حرکت کرده و در کف مخزن ته نشین میشوند. روغن و چربیها نیز به دلیل اینکه دارای وزن مخصوص کمتری نسبت به فاضلاب هستند، به سمت بالا حرکت نموده و بر روی سطح شناور میگردند.
تجمع مواد ته نشین شده در کف مخزن باعث ایجاد تودهای از لجن شده و میکروارگانیسمها و باکتریها در آن تکثیر یافته و رشد میکنند. واکنش های بیولوژیکی که در جریان تکثیر و رشد آنها اتفاق میافتد باعث میشود که مواد آلی آلاینده تجزیه شده و فاضلاب تصفیه گردد. انجام این واکنشها همچنین سبب تبدیل حجم قابل توجهی از لجن به بیوگاز و کاهش حجم لجن میشود. بیوگاز تولید شده که عمدتاً متان است از طریق لوله خروج بیوگاز از سپتیک تانک خارج میگردد. در ادامه پساب بخش اول با عبور از مسیر ارتباطی تعبیه شده در دیوار جداکننده، وارد بخش دوم سپتیک تانک میوارد بخش دوم سپتیک تانک میشود. در این بخش ذرات بسیار ریز چربی و روغنی که در فاضلاب باقی مانده باشد، بر روی سطح شناور میگردند. در نهایت پساب زلال شده از طریق لوله خروجی از سپتیک تانک خارج میشود.
لجن انباشته شده در سپتیک تانک پس از حدود دو سال نیاز به تخلیه دارد. به هنگام تخلیه بهتر است، کمی از لجن را در سپتیک تانک باقی گذاشت. زیرا این لجن حاوی میکروارگانیسمها و باکتری های موثر در تصفیه بوده و تخلیه کامل آنها باعث طولانی شده زمان راه اندازی مجدد بخش بیولوژیکی سپتیک تانک میشود
محاسبه ظرفیت سپتیک تانکمعمولا از سپتیک تانکها برای فاضلابهای بهداشتی استفاده میشود. بنابراین در اینجا روش محاسبه ظرفیت سپتیک تانک برای فاضلابهای بهداشتی آمده است. براساس استانداردهای موجود ظرفیت سپتیک تانک را برابر حجم فاضلاب تولید روزانه در نظر میگیرند. بنابراین جهت تعیین ظرفیت سپتیک تانک مورد نیاز ابتدا باید حجم فاضلاب تولیدی روزانه را محاسبه نمود. حجم فاضلاب بهداشتی معمولا به تعداد افراد تحت پوشش بستگی مستقیم دارد.
در جدول زیر مقدار تولید فاضلاب به ازای هر نفر در شرایط مختلف آمده است.
ردیف | محل | واحد | محدوده | مقدار معمول |
لیتر در روز | لیتر در روز |
1 | واحدهای مسکونی شهری | نفر | 80-150 | 120 |
2 | ویلاهای تفریحی | نفر | 120-200 | 150 |
3 | ساختمان های اداری | نفر پرسنل 8 ساعته | 30-60 | 50 |
نفر پرسنل 24 ساعته | 70-100 | 90 |
4 | کارخانهها و کارگاه های صنعتی | نفر کارگز 8 ساعته | 40-70 | 60 |
نفر کارگر 8 ساعته با امکان استحمام | 90-120 | 110 |
5 | کارگاه های ساختمانی | نفر پرسنل 8 ساعته | 40-80 | 60 |
نفر پرسنل 24 ساعته | 80-120 | 100 |
بنابراین برای محاسبه ظرفیت سپتیک تانک باید تعداد نفرات را در سرانه آنها مطابق جدول فوق ضرب نمود. عدد حاصل برابر حداقل ظرفیت مورد نیاز برای سپتیک تانک میباشد. برای روشن شدن بیشتر مطلب به مثالهای زیر توجه نمایید.
مثال 1: میخواهیم ظرفیت سپتیک تانک مورد نیاز برای فاضلاب بهداشتی یک کارخانه تولیدی را محاسبه نماییم. این کارخانه در دو شیفت فعال میباشد که در شیفت اول مجموعا 150 نفر کارگر و پرسنل اداری و در شیفت دوم 80 نفر کارگر مشغول کار هستند.
طبق سرانه ردیف 4 جدول فوق سرانه هر نفر پرسنل یا کارگر در هر شیفت 50 لیتر میباشد. جمع کل پرسنل 230 نفر است بنابراین ظرفیت مورد نیاز از حاصلضرب عدد 230 در 50 بدست میآید که معادل 11500 لیتر خواهد شد. با توجه به ظرفیت های استاندارد در این مثال استفاده از یک سپتیک تانک به ظرفیت 12 مترمکعب پیشنهاد میشود.